Obraz olejny z 1866 roku ze zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie. 

Ukazana na obrazie scena rozegrała się 21 kwietnia 1773 w trzecim dniu obrad sejmu rozbiorowego na zamku w Warszawie. Poseł ziemi nowogródzkiej, Tadeusz Rejtan, w geście rozpaczy położył się na progu i próbował własnym ciałem zagrodzić przejście, by zapobiec podpisaniu traktatu rozbiorowego.  Adam Poniński uniesioną ręką wskazuje żołnierzy rosyjskich w uchylonych drzwiach sali zamkowej. Z lewej strony stoi Stanisław Szczęsny Potocki (w rzeczywistości miał wówczas 21 lat i nie było go na sali sejmowej). Hetman polny koronny Franciszek Ksawery Branicki kryje twarz w dłoniach. Cała trójka zmierza do sali senatu, aby podpisać traktat rozbiorowy. Po lewej stronie obrazu za przewróconym fotelem stoi Franciszek Salezy Potocki, w bogatym szlacheckim stroju, jeden z potężnych magnatów (de facto nie żył on już w czasie obrad sejmu rozbiorowego, ale został tu ukazany jako symbol schodzącego świata sarmackiego). Za nim widać głowę znanego ówczesnego magnata Karola Stanisława Radziwiłła „Panie Kochanku”. Nieco dalej siedzi książę Michał Fryderyk Czartoryski, przywódca Familii Czartoryskich, protektor Stanisława Augusta Poniatowskiego. Obok księcia w rozpiętej sutannie siedzi brat króla i późniejszy prymas Polski Michał Jerzy Poniatowski. Pod ścianą na drugim planie widać z uniesioną w górę ręką posła ziemi nowogródzkiej Samuela Korsaka (jest to też autoportret samego Matejki). Król Stanisław II August  stoi zamyślony z zegarkiem w ręce, a obok widać głowę Hugona Kołłątaja, (który wtedy miał 23 lata i studiował zagranicą, na obrazie jest symbolem sprzeciwu wobec dokonujących się wydarzeń). Ponad nimi, w sejmowej loży siedzi poseł rosyjski Nikołaj Repnin, obok którego widoczne są dwie sławne damy: z prawej strony Izabela Lubomirska, a z lewej Izabela Czartoryska.